ویاس یا لیز دگزامفتامین چیست؟ داروی بیش فعالی و نقص توجه

ویاس یا لیز دگزامفتامین (Lisdexamfetamine) که با نام ویوانس نیز شناخته می شود، یک داروی محرک است. ویاس یا لیز دگزامفتامین در کودکان و بزرگسالانی که مبتلا به بیش فعالی-نقص توجه هستند، نمی توانند برای مدت طولانی تمرکز کنند، یا به راحتی حواسشان پرت می شود یا تکانشی هستند، باعث افزایش طول توجه و کاهش بیقراری می شود.

به عنوان یک محرک سیستم عصبی مرکزی، لیزدگزامفتامین به عنوان یک درمان کمکی در درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده می شود. مشخص نیست که آیا قرص ویاس برای کودکان زیر ۶ سال بی خطر است یا خیر. ویاس از سال ۲۰۰۷ در دسترس بوده است، زمانی که FDA دارو را برای درمان ADHD تأیید کرد.

ویاس برای چیست؟

ویاس یا لیز دگزامفتامین برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) به عنوان بخشی از برنامه درمانی کلی استفاده می شود. ممکن است به افزایش توانایی توجه، متمرکز ماندن و توقف بی قراری کمک کند. لیز دگزامفتامین همچنین ممکن است برای درمان اختلال پرخوری عصبی استفاده شود. این دارو می تواند به کاهش تعداد روزهای پرخوری کمک کند.

قرص ویاس یک محرک است. تصور می‌شود که با بازگرداندن تعادل برخی مواد شیمیایی طبیعی (انتقال‌دهنده‌های عصبی) در مغز عمل می‌کند. داروی ویاس برای کاهش وزن توصیه نمی شود. منی و اثربخشی این دارو برای درمان چاقی هنوز مشخص نشده است.

قرص ویاس برای بیش فعالی

قرص ویاس برای بیش فعالی کاربرد دارد و یک داروی محرک است، به این معنی که فعالیت مغز را سرعت می بخشد. قرص ویاس می تواند توجه و تمرکز را در افراد مبتلا به ADHD بهبود بخشد، اما همچنین می تواند باعث ایجاد سرخوشی، افزایش انرژی و سرکوب اشتها شود.

ویاس برای لاغری

ویاس برای لاغری نباید مصرف شود. کاهش وزن و لاغری کاربرد تایید شده این دارو نیست. گاهی اوقات داروهایی که اغلب برای درمان ADHD استفاده می شوند می توانند باعث کاهش وزن شوند. داروهای محرک مانند متیل فنیدات (ریتالین) و آمفتامین/دکستروآمفتامین (آدرال) شما را کمتر گرسنه می کند و باعث می شود بدن شما سریعتر از حد معمول کالری بسوزاند. برخی از آنها حتی برای کمک به کاهش وزن یا درمان پرخوری استفاده می شود.

درمان پرخوری عصبی، به کدام متخصص مراجعه کنم؟

قرص ویاس برای درس خواندن

یک داروی محرک مانند ریتالین یا ویاس برای درس خواندن و تسکین علائم ADHD شما موثر باشد. و اگر ADHD شما بهتر کنترل شود، می توانید روی مطالعه موثرتر تمرکز کنید. وقتی ADHD شما به درستی درمان شود، تمرکز و توانایی شما برای بی حرکت نشستن در روز امتحان بهتر خواهد شد. البته توجه کنید این دارو برای باید تحت نظر پزشک مصرف شود.

مکانیسم قرص ویاس

 مکانیسم اثر ویاس در اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) به طور کامل شناخته نشده است. قرص ویاس یک داروی دی آمفتامین با خاصیت تحریک CNS یا سیستم اعصاب مرکزی است. شکل فعال این دارو، بازجذب انتقال دهنده های عصبی نوراپی نفرین و دوپامین را به نورون پیش سیناپسی مسدود می کند و باعث افزایش آزادسازی این مونوآمین ها در فضای خارج عصبی می شود.

انتقال دهنده های عصبی مواد شیمیایی طبیعی بدن هستند که به سلول های عصبی شما کمک می کنند تا ارتباط برقرار کنند. هر دوی این ناقل ها به حفظ هوشیاری، تلاش، انگیزه و تفکر و افزایش تمرکز و حفظ آن کمک می کنند. ویاس برای اختلال پرخوری می تواند افکار وسواسی و اجباری در مورد پرخوری و همچنین خود اشتها را کاهش دهد. و می تواند تعداد وعده های پرخوری را کاهش دهد.

نحوه مصرف ویاس

تمام دستورالعمل های مصرف ویاس را دنبال کنید. پزشک ممکن است پزشک گهگاه دوز مصرفی شما را تغییر دهد. اگرچه این دارو به بسیاری از افراد کمک می کند، اما گاهی اوقات ممکن است باعث اعتیاد شود. در صورت داشتن اختلال مصرف مواد یا در واقع اعتیاد، این خطر ممکن است بیشتر باشد. دوز خود را افزایش ندهید، آن را بیشتر مصرف نکنید، یا مدت زمان بیشتری از زمان تجویز شده استفاده نکنید. در صورت تجویز، دارو را به درستی قطع کنید.

از خرد کردن، جویدن، شکستن یا تقسیم کپسول لیسدگزامفتامین خودداری کنید. آن را کامل قورت دهید. در حین استفاده از این دارو، پزشک شما باید پیشرفت شما را در ویزیت های منظم بررسی کند. به هر پزشکی که شما را درمان می کند بگویید که از این دارو استفاده می کنید. لیزدگزامفتامین را با یا بدون غذا، اول صبح مصرف کنید.

قطع مصرف ویاس

در طول درمان، پزشک ممکن است گهگاه توقف دارو را برای مدت کوتاهی توصیه کند تا ببیند آیا تغییراتی در رفتار شما وجود دارد یا خیر و آیا دارو همچنان مورد نیاز است یا خیر. در صورت قطع مصرف ناگهانی ویاس، ممکن است علائم ترک مانند خستگی شدید، مشکلات خواب، تغییرات روانی/خلقی مانند افسردگی داشته باشید. برای کمک به جلوگیری از عوارض قطع مصرف ویاس، پزشک ممکن است دوز شما را به آرامی کاهش دهد. اگر به مدت طولانی یا در دوزهای بالا از لیزدگزامفتامین استفاده کرده باشید، احتمال قطع مصرف وجود دارد. در صورت ترک مصرف فورا به پزشک خود اطلاع دهید.

بهترین زمان مصرف قرص ویاس 

بهترین زمان مصرف ویاس یک دوز در صبح است. دوز خود را برای پخش، در طول روز تقسیم نکنید. شما نباید این دارو را بعد از ظهر مصرف کنید، زیرا این می تواند منجر به بی خوابی (مشکل خواب) در شب شود.

چقدر طول می کشد تا ویاس کار کند؟

ویاس برای بیش فعالی حدود ۱ ساعت پس از مصرف شروع به کار می کند. برای اختلال پرخوری عصبی، ممکن است اثرات قرص ویاس را حدود ۱ ساعت پس از مصرف یک دوز مشاهده کنید. اما احتمالاً باید آن را چند هفته قبل از شروع دارو برای بهبود وضعیت خود مصرف کنید.

ویاس چند ساعت اثر دارد؟

معمولاً ۲ تا ۳ روز طول می کشد تا قرص ویاس به طور کامل از سیستم شما پاک شود. با این حال، این ممکن است بسته به سن، وزن، ژنتیک، عملکرد کلیه یا سایر داروهایی که ممکن است مصرف کنید، متفاوت باشد.

اثرات این دارو معمولاً حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت پس از مصرف دوز باقی می ماند. پس از از بین رفتن اثرات ویاس، سطح لیز دگزامفتامین در بدن شما کاهش می یابد. نیمه عمر داروی ویاس حدود ۱۲ ساعت است. نیمه عمر یک دارو مدت زمانی است که بدن شما طول می کشد تا نیم دوز دارو را از سیستم شما خارج کند. پس از مصرف یک دوز از این دارو، حدود ۱۲ ساعت طول می کشد تا مقدار داروی فعال در بدن به نصف کاهش یابد.

چقدر طول می کشد تا ویاس به اوج اثرش برسد؟

پس از مصرف لیز دگزامفتامین، سطح داروی فعال در خون به تدریج افزایش می یابد تا زمانی که به اوج خود برسد. حداکثر سطح ویاس حدود ۳.۵ ساعت پس از مصرف کپسول ویاس با معده خالی است. حداکثر سطح آن حدود ۴ ساعت و نیم پس از مصرف قرص ویاس با معده خالی است. اگر آن را با غذا مصرف کنید، حدود یک ساعت بیشتر طول می کشد تا به اوج سطح خون شما برسد.

دوز مصرف ویاس

قرص ویاس در دوزهای ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۴۰، ۵۰، ۶۰ میلی گرم موجود است اما در ایران ممکن است به سختی به دوزهای مختلف این دارو دسترسی داشته باشید اما با دوزهای موجود می توان میزان دوز لازم را با دفعات مصرف به دست آورد. دوز ویاس که پزشک شما تجویز می کند به عوامل مختلفی مانند سن، نوع و شدت بیماری، سایر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید و داروهای دیگری که ممکن است مصرف کنید بستگی دارد. به طور معمول، پزشک شما کپسول lisdexamfetamine را با دوز پایین شروع می کند. سپس به مرور زمان آن را تنظیم می کنند تا به مقدار مناسب شما برسند.

دوز ویاس برای اختلال پرخوری

برای بزرگسالان، دوز اولیه معمول برای اختلال پرخوری (BED) 30 میلی گرم یک بار در صبح است. پزشک ممکن است دوز شما را ۲۰ میلی گرم هر هفته افزایش دهد تا زمانی که به دوز مناسب خود برسید. محدوده دوز توصیه شده برای اختلال پرخوری عصبی ۵۰ تا ۷۰ میلی گرم است که هر روز صبح مصرف شود. حداکثر دوز توصیه شده ۷۰ میلی گرم است که هر روز صبح مصرف شود.

دوز ویاس برای اختلال بیش فعالی-نقص توجه (ADHD)

برای بزرگسالان و برای کودکان ۶ سال و بالاتر، دوز اولیه معمولی برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) 30 میلی گرم یک بار در صبح است. پزشک ممکن است دوز شما را ۱۰ میلی گرم تا ۲۰ میلی گرم در هفته افزایش دهد تا زمانی که به دوز مناسب خود برسید. حداکثر دوز توصیه شده ۷۰ میلی گرم است که هر روز صبح مصرف شود.

اگر یک دوز را فراموش کردم چه کنم؟

اگر یک دوز لیز دگزامفتامین را در صبح فراموش کردید، آن دوز را رها کنید و برنامه معمول خود را دنبال کنید. از مصرف دوز فراموش شده در بعد از ظهر خودداری کنید. انجام این کار ممکن است باعث ایجاد مشکل در خوابیدن در شب شود. سعی نکنید نوبت فراموش شده را با مصرف دو نوبت صبح روز بعد جبران کنید. انجام این کار می تواند عوارض جانبی جدی مانند ضربان قلب سریع یا نامنظم یا افزایش فشار خون ایجاد کند.

حداکثر دوز ویاس

باید ویاس را دقیقاً همانطور که پزشک به شما گفته است مصرف کنید. حداکثر دوز روزانه یا در طی یک ۲۴ ساعت ویاس ۷۰ میلی گرم است. می توانید از پزشک خود بپرسید که کمترین دوزی که تجویز می کند چیست.

اوردوز ویاس

مصرف بیش از حد قرص ویاس می تواند کشنده باشد. اگر فردی بیش از حد مصرف کرده است و علائم جدی مانند غش کردن یا مشکل تنفسی دارد، با اورژانس تماس بگیرید. علائم مصرف بیش از حد ویاس ممکن است شامل بی قراری، لرزش، پرش عضلانی، تنفس سریع، خصومت، خشونت، ضربان قلب نامنظم، وحشت، درد یا ضعف عضلانی و ادرار تیره رنگ باشد. این علائم ممکن است با افسردگی و خستگی همراه باشد. مصرف بیش از حد ممکن است باعث تشنج یا کما شود.

عوارض ویاس

ویاس می تواند عوارض جانبی خفیف یا جدی ایجاد کند. لیست های زیر حاوی برخی از عوارض قرص ویاس است که ممکن است در طول مصرف آن رخ دهد. این لیست همه عوارض جانبی احتمالی را شامل نمی شود. برای اطلاعات بیشتر در مورد عوارض ویاس، با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند به شما نکاتی را در مورد نحوه مقابله با هر گونه عوارض جانبی که ممکن است آزاردهنده باشد به شما ارائه دهند.

عوارض خفیف ویاس

بیشتر این عوارض جانبی ممکن است در عرض چند روز یا چند هفته از بین بروند. اما اگر شدیدتر شدند یا از بین نرفتند، با پزشک خود صحبت کنید. عوارض جانبی خفیف می تواند شامل موارد زیر باشد:

• بی خوابی (مشکل خواب)
• کاهش اشتها
• درد شکم
• تهوع و استفراغ
• اضطراب
• تحریک پذیری
• احساس عصبی بودن
• سرگیجه
• خشکی دهان
• کاهش وزن
• تغییرات خلق و خوی
• یبوست
• اسهال
• سردرد
• احساس خستگی یا تحریک پذیری با از بین رفتن اثرات دارو

عوارض جدی لیز دگزامفتامین

عوارض جدی لیز دگزامفتامین رایج نیست، اما ممکن است رخ دهد. اگر عوارض جانبی جدی داشتید  با پزشک خود تماس بگیرید. اگر علائم شما تهدید کننده زندگی است با اورژانس تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آنها می تواند شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات قلبی عروقی مثلاً ضربان قلب سریع، افزایش فشار خون، یا در موارد نادر، حمله قلبی، سکته مغزی یا مرگ ناگهانی قلبی (قلب به طور ناگهانی از تپش می ایستد). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • درد قفسه سینه هنگام ورزش
  • سرگیجه
  • بیهوش شدن بدون دلیل مشخص
  • احساس تپش یا پرش قلب
  • درد شدید، فشار یا سفتی در قفسه سینه، بازو، گلو، گردن یا فک
  • تنگی نفس
  • تهوع و استفراغ
  • عرق سرد
  • افتادگی در یک طرف صورت
  • ضعف یا بی حسی ناگهانی در یک بازو
  • گفتار نامفهوم یا مشکل در صحبت کردن
• مشکلات گردش خون در انگشتان دست و پا، مانند سندرم رینود. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • انگشتان دست یا پای کم رنگ، آبی، بنفش یا قرمز
    انگشتان دست یا پای سرد، بی حس یا دردناک
  • زخم های غیر قابل توضیح روی انگشتان دست یا پا
• مشکلات سلامت روان، مانند روان پریشی یا شیدایی
• سندرم سروتونین (یک وضعیت خطرناک ناشی از تجمع سروتونین در بدن شما که با مصرف زیاد داروهای سروتونرژیک یا تداخل دارویی پیش می آید). علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
  • ضربان قلب سریع
  • گرگرفتگی
  • لرزش
  • ماهیچه های سفت
  • از دست دادن هماهنگی
  • آشفتگی
  • توهمات
  • تشنج
• واکنش آلرژیک
• سوء استفاده و وابستگی
• کند شدن رشد در کودکان

عوارض ویاس در کودکان

ویاس برای درمان ADHD در کودکان ۶ سال و بالاتر استفاده می شود. در کارآزمایی‌های بالینی، بیشتر عوارض ویاس که در کودکان مشاهده می‌شد، مشابه آنهایی بود که در بزرگسالان مصرف‌کننده این دارو مشاهده شد. با این حال، برخی عوارض جانبی ممکن است در کودکان مصرف کننده این دارو بیشتر از بزرگسالان باشد. این عوارض جانبی در زیر توضیح داده شده است.

کاهش وزن در کودکان
احتمال کاهش اشتها در کودکانی که این دارو را مصرف می کنند بیشتر از بزرگسالانی است که این دارو را مصرف می کنند. با گذشت زمان، این می تواند منجر به کندی رشد در کودکان شود. در کودکان ۶ تا ۱۲ ساله که در آزمایشات بالینی به مدت یک سال هر روز لیز دگزامفتامین مصرف کردند، کاهش وزن منجر به کندی رشد شد.

کودکانی که لیزدگزامفتامین مصرف می کنند باید قد و وزن خود را به طور منظم توسط پزشک بررسی کنند. اگر رشد کودک شما تحت تأثیر این دارو قرار گرفته باشد، پزشک ممکن است استراحت از درمان را توصیه کند. این به رشد کودک شما اجازه می دهد تا به سرعت رشد کند.

تاثیر بر روان کودکان
لیز دگزامفتامین گاهی اوقات می تواند باعث تحریک پذیری، عصبانیت یا تغییرات خلقی در کودکان شود. در آزمایشات بالینی کودکان ۶ تا ۱۲ ساله مبتلا به بیش فعالی-نقص توجه، ۱۰ درصد از کودکانی که ویاس مصرف کردند، تحریک پذیری را تجربه کردند و ۳ درصد از کودکانی که آن را مصرف کردند، تغییرات خلقی داشتند.

اگر کودک شما در حین مصرف لیزدگزامفتامین تحریک پذیر یا عصبانی به نظر می رسد یا تغییرات خلقی یا عاطفی دارد (پریشانی شدید عاطفی)، با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند به شما کمک کنند تا راه هایی برای مدیریت علائم آنها پیدا کنید، یا ممکن است پیشنهاد کنند که فرزندتان را به داروی دیگری تغییر دهید.

تداخل دارویی ویاس

ویاس می تواند با چندین داروی دیگر تداخل داشته باشد. همچنین می تواند با برخی مکمل ها و غذاهای خاص تداخل داشته باشد. برخی از تداخلات می تواند در نحوه عملکرد دارو اختلال ایجاد کند. سایر تداخلات می توانند عوارض جانبی را افزایش دهند یا آنها را شدیدتر کنند. در زیر لیستی از داروهایی وجود دارد که می توانند با قرص ویاس تداخل داشته باشند. این لیست شامل تمام داروهایی که ممکن است با آن تداخل داشته باشند، نیست. در مورد تمام داروهای تجویزی، بدون نسخه و سایر داروهایی که مصرف می کنید به پزشک خود بگویید.

قرص ویاس و MAOIs
شما نباید Vyvanse را با داروهایی به نام مهارکننده های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) مصرف کنید. مصرف همزمان آنها می تواند باعث افزایش خطرناک فشار خون شود. هم ویاس و هم MAOI می توانند سطح سروتونین شما را افزایش دهند. مصرف همزمان این داروها می تواند خطر یک عارضه جانبی جدی به نام سندرم سروتونین را افزایش دهد. اگر در ۱۴ روز گذشته یک داروی MAOI مصرف کرده اید از ویاس استفاده نکنید. داروهای MAOI که نباید با ویاس مصرف کنید عبارتند از:

• آنتی بیوتیک لینزولید
• متیلن بلو (یک درمان اختلال خونی)
• داروهای ضد افسردگی MAOI، مانند:
  • فنلزین
  • ایزوکاربوکسازید
  • ترانیل سیپرومین
  • سلژیلین

ویاس و داروهایی که سطح سروتونین را افزایش می دهند
لیز دگزامفتامین ممکن است با داروهایی که سطح سروتونین را در بدن شما افزایش می دهند تداخل داشته باشد. سروتونین یک ماده شیمیایی در بدن شما است که بر خلق و خو، هضم غذا و خواب تأثیر می گذارد. این می تواند خطر یک عارضه جانبی جدی به نام سندرم سروتونین را افزایش دهد. نمونه هایی از داروهایی که در صورت مصرف با ویوانس می توانند خطر سندرم سروتونین را افزایش دهند عبارتند از:

• داروهای ضد افسردگی مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) مانند: پاروکستین، سرترالین، فلووکسامین و…
• داروهای ضد افسردگی مهارکننده بازجذب سروتونین- نوراپی نفرین (SNRI) مانند:دولوکستین، ونلافاکسین
• لیتیوم
• بوپروپیون
• بوسپیرون
• تریپتوفان
• داروهای تریپتان برای میگرن، مانند: آلموتریپتان، التریپتان و…
• داروهای ضد درد خاص مانند: ترامادول، فنتانیل
• سایر داروهای آمفتامین مانند: دکستروآمفتامین، مت آمفتامین و…
• مخمر سنت جان

ویاس و داروهایی که CYP2D6 را مهار می کنند
ویاس توسط CYP2D6 متابولیزه می شود (تجزیه می شود) که آنزیمی در کبد شما است. برخی داروها می توانند فعالیت این آنزیم را کاهش دهند. این داروها به عنوان مهارکننده های CYP2D6 شناخته می شوند. اگر ویاس را با یکی از این داروها مصرف کنید، می تواند باعث تجمع آن در بدن شما شود. این می تواند خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. نمونه‌هایی از مهارکننده‌های CYP2D6 عبارتند از:

• کینیدین، یک داروی قلب
• ریتونویر، یک داروی HIV
• پاروکستین، یک داروی ضد افسردگی
• تربینافین، یک ضد قارچ
• دولوکستین، یک داروی ضد افسردگی

ویاس و داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای
ویاس ممکن است با داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای تداخل داشته باشد. هر دو این داروها بر قلب شما تأثیر می گذارد. مصرف همزمان این داروها می تواند خطر ابتلا به این عوارض جانبی را حتی بیشتر افزایش دهد. این تداخل می تواند سطح سروتونین شما را افزایش دهند. نمونه هایی از داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای عبارتند از:

ویاس و داروهایی که ادرار را قلیایی تر می کنند
ویاس ممکن است با داروهای خاصی تداخل داشته باشد که می توانند ادرار را قلیایی تر کنند. مصرف این داروها می تواند باعث تجمع ویوانس در بدن شما شود. این می تواند خطر عوارض جانبی لیز دگزامفتامین را افزایش دهد. نمونه هایی از داروهایی که ادرار را قلیایی تر می کنند عبارتند از: استازولامید و بی کربنات سدیم (جوش شیرین).

ویوانس و داروهایی که ادرار را اسیدی تر می کنند
لیز دگزامفتامین ممکن است با داروهای خاصی تداخل داشته باشد که می توانند ادرار را اسیدی تر کنند. مصرف این داروها با ویوانس می تواند میزان لیز دگزامفتامین را در خون شما کاهش دهد و اثربخشی آن را کاهش دهد. نمونه هایی از داروهایی که ادرار را اسیدی تر می کنند عبارتند از: متنامین و اسید اسکوربیک (ویتامین C).

ویاس و کافئین

ویاس می تواند با غذاها و نوشیدنی های خاصی که حاوی کافئین هستند تداخل داشته باشد. مصرف کافئین در غذاها و نوشیدنی ها ممکن است به اثرات محرک ویاس بیفزاید. این می‌تواند خطر عوارض جانبی مرتبط با محرک‌ها مانند اضطراب، ضربان قلب سریع، بی‌خوابی (مشکل خواب)، احساس عصبانیت و غیره را افزایش دهد. هنگام مصرف ویاس، باید از مصرف مقادیر زیاد غذاها یا نوشیدنی های حاوی کافئین مانند شکلات، قهوه، نوشابه های انرژی زا و… خودداری کنید.

ویاس همچنین ممکن است با داروهای خاصی که حاوی کافئین هستند تداخل داشته باشد.کافئین در داروهای خاصی که برای سردرد، سرماخوردگی و آنفولانزا یا درد استفاده می شوند، یافت می شود.

ویاس و الکل

هنگام مصرف ویاس باید از نوشیدن الکل خودداری کنید، ویاس با الکل تداخل دارد. این دارو می تواند اثرات الکل را در بدن شما بپوشاند. یعنی می تواند درک میزان نوشیدنی را برای شما سخت کند. اگر عوارض جانبی خاصی با ویاس دارید، مانند حالت تهوع، سرگیجه یا اسهال، نوشیدن الکل می تواند آنها را بدتر کند.

هشدارهای ویاس

این دارو با چندین هشدار همراه است. قبل از مصرف این دارو، اگر به آن یا سایر داروهای سمپاتومیمتیک (مانند آمفتامین یا دکستروآمفتامین)؛ حساسیت دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. لیزدگزامفتامین می تواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند. علائم می تواند شامل بثورات پوستی (به شکل جوش، کهیر، التهاب و غیر دیده می شود)، خارش یا کهیر، تورم صورت، لب ها یا زبان باشد. اگر تا به حال واکنش آلرژیک به آن داشته اید، دیگر این دارو را مصرف نکنید. مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد.

برای درمان ADHD، ثابت نشده است که این دارو برای استفاده در کودکان کمتر از ۶ سال ایمن و موثر است. برای درمان اختلال پرخوری عصبی، ثابت نشده است که این دارو برای استفاده در کودکان کمتر از ۱۸ سال بی‌خطر و مؤثر است. سالمندان ممکن است این دارو را کندتر پردازش کنند. پزشک ممکن است شما را با دوز کمتری شروع کند تا از تجمع بیش از حد این دارو در بدن شما جلوگیری کند. این اثر می تواند خطرناک باشد.

هشدار برای افرادی که شرایط سلامت خاصی دارند

• برای افراد مبتلا به مشکلات قلبی: این دارو ممکن است باعث سکته مغزی، حمله قلبی یا مرگ ناگهانی در بزرگسالان مبتلا به مشکلات قلبی شود. ممکن است باعث مرگ ناگهانی در کودکان و نوجوانان با مشکلات قلبی یا نقص های قبلی شود.
• برای افرادی که مشکلات فشار خون و ضربان قلب دارند: این دارو می تواند فشار خون و ضربان قلب شما را افزایش دهد.
• برای افراد مبتلا به سایر اختلالات روانی: اگر اختلال روانی دارید، این دارو ممکن است علائم شما را بدتر کند. همچنین در کودکان و نوجوانان بدون سابقه این مشکلات می تواند علائم روان پریشی یا شیدایی ایجاد کند. اگر مشکلات سلامت روان یا سابقه خانوادگی خودکشی، بیماری دوقطبی یا افسردگی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. اگر علائم سلامت روانی جدید یا بدتر شده دارید، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
• برای افرادی که سابقه سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد دارند: این دارو می تواند مورد سوء استفاده قرار گیرد و منجر به اعتیاد شود. اگر تا به حال از الکل یا مواد مخدر سوء استفاده کرده اید یا به آن اعتیاد داشته اید، به پزشک خود اطلاع دهید.

ویاس در بارداری

این دارو ممکن است برای جنین مضر باشد. تنها در صورتی باید در دوران بارداری از آن استفاده شود که منافع بالقوه خطر احتمالی را توجیه کند. مصرف این دارو در دوران بارداری ممکن است خطر تولد نوزاد نارس یا کم وزن را افزایش دهد. اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

مشخص نیست مصرف ویاس در بارداری بی خطر است یا خیر. این دارو در دوران بارداری مورد مطالعه قرار نگرفته است. با این حال، این دارو یک آمفتامین و محرک است. آمفتامین ها در صورت استفاده در دوران بارداری خطر بروز برخی مشکلات را افزایش می دهند. این مشکلات عبارتند از:

• باریک شدن رگ های خونی، که ممکن است خون رسانی به جفت و جنین را محدود کند
• تحریک انقباضات در رحم، که می تواند باعث زایمان زودرس شود
• علائم ترک در کودک پس از تولد، مانند تحریک پذیری، مشکل در تغذیه، بی قراری، یا خواب آلودگی بیش از حد

ویاس در شیردهی

ویاس در شیردهی توصیه نمی شود. اگر در دوران شیردهی مصرف شود، این دارو ممکن است وارد شیر مادر شود. همچنین می تواند بر نحوه تولید شیر مادر توسط بدن شما تأثیر بگذارد. ویاس ممکن است عوارض جانبی جدی در کودک شیرده ایجاد کند. اینها شامل مشکلات تغذیه، کند شدن رشد، افزایش فشار خون، ضربان قلب سریع و مشکلات جدی قلبی عروقی (قلب و عروق خونی) می شود.

‌

جایگزین قرص ویاس

داروهای دیگری نیز در دسترس هستند که می توانند وضعیت شما را درمان کنند. برخی ممکن است برای شما مناسب تر از دیگران باشند. اگر علاقه مند به یافتن جایگزین قرص ویاس هستید، با پزشک خود صحبت کنید. برخی از داروهای ذکر شده در زیر برای درمان این شرایط خاص بدون برچسب استفاده می شوند. استفاده از دارو بدون برچسب به معنای استفاده از دارو برای هدفی غیر از آنچه توسط FDA برای آن تایید شده است.

جایگزین های ویاس برای اختلال پرخوری عصبی
نمونه هایی از داروهای دیگری که ممکن است برای درمان اختلال پرخوری (BED) استفاده شوند عبارتند از:

جایگزین ویاس برای اختلال بیش فعالی-نقص توجه
نمونه هایی از داروهای دیگری که ممکن است برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) استفاده شوند عبارتند از:

• آمفتامین ها مثل ادرال
• دکستروآمفتامین
• مت آمفتامین
• متیل فنیدات
• اتوموکستین
• کلونیدین
• بوپروپیون
• گوانفاسین

اعتیاد به ویاس

قرص ویاس یک هشدار جعبه ای برای سوء استفاده و وابستگی دارد.  هشدار جعبه ای قوی ترین هشداری است که سازمان غذا و داروی آمریکا ارائه می دهد. مصرف ویاس می تواند منجر به وابستگی شود. ممکن است هم از نظر روانی و هم از نظر جسمی به این دارو وابسته شوید. با وابستگی روانی، احساس می کنید نمی توانید مصرف آن را متوقف کنید. با وابستگی فیزیکی، بدن شما به دارو نیاز دارد تا مانند همیشه عمل کند. و اگر به طور ناگهانی مصرف آن را قطع کنید، ممکن است علائم ترک داشته باشید.

استفاده نادرست از این دارو می تواند باعث اعتیاد به ویاس و عوارض جانبی جدی از جمله مشکلات قلبی و در برخی موارد مرگ شود. همچنین می توانید نسبت به ویاس دچار تحمل شوید. یعنی برای دریافت همان میزان اثر می بایست دوزهای بیشتری را مصرف کنید.

ویاس یا ریتالین؟

هر دو ویاس و ریتالین برای درمان علائم ADHD مانند تمرکز ضعیف، کاهش کنترل تکانه و بیش فعالی استفاده می شوند. با این حال، تحقیقات کمی برای مقایسه مستقیم ویاس یا ریتالین انجام شده است. مطالعات قبلی که سایر داروهای محرک را با ماده فعال ویاس مقایسه کردند، نشان دادند که این دارو تقریباً به همان اندازه مؤثر است.

یک پژوهش در سال ۲۰۱۳ روی کودکان و نوجوانان نشان داد که ماده فعال ویاس در تسکین علائم ADHD بسیار موثرتر از ماده فعال موجود در ریتالین است. به دلایلی که به طور کامل درک نشده است، برخی افراد به ویاس و برخی افراد به ریتالین بهتر پاسخ می دهند. یافتن دارویی که برای شما بهترین اثر را دارد ممکن است یک موضوع آزمون و خطایی باشد.

سوالات متداول

آیا ویاس برای افسردگی استفاده می شود؟

بله، ممکن است گاهی اوقات ویاس برای افسردگی استفاده شود. پزشکان ممکن است لیز دگزامفتامین را برای افسردگی مقاوم به درمان تجویز کنند، گرچه این مصرف تایید رسمی ندارد اما به صورت خارج از برچسب تجویز می شود.

آیا ویاس به من احساس «بالا بودن» می دهد؟

خیر. وقتی ویاس با دوزهای تایید شده برای درمان اختلال کم توجهی بیش فعالی یا اختلال پرخوری مصرف شود، معمولاً احساس «بالا بودن یا high بودن» ایجاد نمی کند. با این حال، برخی از افرادی که از محرک‌هایی مانند ویاس سوء استفاده می‌کنند ممکن است احساس افزایش انرژی، هیجان، اعتماد به نفس یا سرخوشی داشته باشند.

آیا ویاس یک ماده مخدر است؟

خیر، ویاس یک ماده مخدر نیست بلکه یک داروی محرک تجویزی است. گرچه این دارو قابلیت این را دارد که به ان اعتیاد پیدا کنید اما ویاس یک ماده مخدر نیست.

آیا می توانم در حین مصرف ویاس رانندگی کنم؟

بله، احتمالاً می‌توانید هنگام استفاده ویاس رانندگی کنید. با این حال، برخی از افراد ممکن است عوارض جانبی خاصی داشته باشند که می تواند رانندگی را ناامن کند. اینها ممکن است  شامل سرگیجه و احساس بی قراری یا اضطراب باشد.

منابع: medicalnewstoday, healthline, webmd